کارکرد بسیاری از دستگاه های اندازه گیری آزمایشگاهی آنقدر مناسب هستند که فواید بسیار بالایی برای انسان های مختلف خواهند داشت. یکی از این ابزار ها که برای پیدا کردن رنگ مورد نظر می باشد را رنگ سنج می نامند که برای صنایع نساجی و رنگرزی بسیار مورد استفاده قرار می گیرند. دستگاه های اندازه گیری رنگ از دهه هزار نهصد و چهل وجود داشته اند، اما از آن زمان تاکنون سیر تکاملی طولانی را طی کرده اند. رنگ سنج های اولیه از فیلتر های آبی، قرمز و سبز رنگ استفاده می کردند. در دهه چهل این ابزار ها بسیار گران بودند. اما امروزه پیشرفت فناوری موجب شده تا رنگ سنج برای همه در دسترس باشد. این امر باعث شده تا قیمت آن نیز کاهش چشمگیری داشته باشد. بسیاری از ابزار های آزمایشی دارای تنوع کاربری بسیار بالایی می باشند و در صنعت جایگاه بالایی دارد.
کاربرد های امروزه رنگ سنج ها بسیار زیاد شده اند و در صنایع مختلف نساجی و آزمایشگاه های کنترل کیفیت مورد استفاده قرار می گیرند. تخصص بسیاری از وسایل آزمایشگاهی زمانی به خوبی انجام می گیرد که خود رنگ سنج ها به طور کامل کالیبره شوند. رنگ سنج دستگاهی است که برای اندازه گیری، مقایسه و ارزیابی رنگ به کار می روند. در صنعت از بسته بندی های غذا گرفته تا تولید فرش و قطعات پلاستیکی کوچک از دستگاه رنگ سنج برای اطمینان از مطابقت رنگ تولید شده با رنگی که در ابتدا مشخص شده، استفاده می شود. به همین دلیل از آن می توان در هر صنعتی استفاده کرد. رنگ سنج ها در دو نوع به بازار عرضه می گردند رنگ سنج جذبی و رنگ سنج بازتابی. هر یک از این دستگاه ها کاربرد های متفاوتی دارند. بسیاری از رنگ سنج ها توانایی بالایی در تشخیص رنگ دارند اگر و تنها اگر به روش درست استفاده شوند. دستگاه رنگ سنج و یا کالریمتر (COLORIMETER) یا آنالیزور رنگ، یکی از تجهیزات آزمایشگاه های رنگ و رزین و پوشش های صنعتی می باشد از جمله صنایع پرکاربرد دستگاه رنگ سنج می توان به صنایع لاک، جوهر، پوشش، چرم، کاغذ، چاپ، پلاستیک، الکترونیک، مبلمان، چوب، تزئینات، سرامیک، کاشی، فلزات و... اشاره کرد. چاپ بر روی انواع سطوح نیاز بسیار شدیدی به دستگاه های رنگ سنج دارند و این صنایع می توانند تولیدی با کیفیت را داشته باشند. یکی از انواع رنگ سنج ها نوع جذبی می باشد. در این دستگاه نور تک رنگ طی فرایندی از نمونه عبور میکند و با ماده وارد برهمکنش می شود. از این دستگاه برای سنجش غلظت آنالیت و رنگ سنجی استفاده می شود. اما اگر جسم مورد نظر شفاف نباشد و یا به بیانی دیگر نور را از خود عبور ندهد، مانند پارچه، مقوا و … دیگر نمی توان از این نوع رنگ سنج استفاده کرد. در آن صورت است که رنگ سنج بازتابی به کمک ما می آید. کاربرد های مختلف کنترل کیفیت رنگ ها و استاندار های رنگ سنج ها باعث شده تا مهندسان این حوضه از این دستگاه تخصصی به وفور استفاده کنند. در مرحله بعد از عبور نور از ماده، نور با آشکار ساز برخورد می کند. رنگ سنج میزان جذب ماده را در ناحیه مرئی (۴۰۰ تا ۷۰۰ نانومتر) نشان می دهد. یک محلول رنگی طول موج های خاصی از نور سفید را جذب می کند. به بیانی دیگر محلول رنگی همه طول موج های نور را جذب می کند و تنها یک رنگ را به صورت انتخابی از خود عبور می دهد.
محاسباتی که یک رنگ سنج انجام می دهد تا رنگ مورد نظر را با معیار های استاندار مقایسه کنند بسیار زیاد می باشند و می توانند توانایی رنگ سنج را نشان دهد. ضمنا با بررسی تخصصی رنگ سنج می توانیم از عملکرد مناسب آن آگاهی کاملی داشته باشیم. یک رنگ سنج از فیلتر هایی به منظور تولید نور در یک طول موج ویژه بر اساس نوع محلول مورد اندازه گیری استفاده می کند. نور رنگی پس از عبور از داخل نمونه و میزان جذب آن توسط نمونه، اندازه گیری شده که به ابزوربنس موسوم است. ابزوربنس طبق قانون بیر - لامبرت، مستقیما متناسب با غلظت رنگ محلول است. رنگ سنج می تواند میزان ابزوربنس را به طور قابل اعتمادی در محدوده صفر تا هفت اندازه گیری کند. با دانستن قوانین فیزیکی ما می توانیم میزان دقت بسیاری از انواع رنگ سنج ها را بالا ببریم و به درستی از آنان بهره مند شویم. طبق قانون بیرلامبرت جذب نور توسط یک نمونه متناسب با تعداد مولکول های جذب کننده است. هر چه تعداد این مولکول ها در یک ترکیب بیشتر باشد، میزان جذب نیز بیشتر می شود. بنابراین می توان با استفاده از میزان جذب، غلظت یک محلول را به دست آورد. طبق این قانون میزان عبور از رابطه زیر به دست می آید. به طوری که در این رابطه I شدت نور عبوری از ماده و I۰ شدت نور تابشی به ماده است. این قوانین نور و رنگ می تواند اثرات یک دستگاه را برای ما مشخص کند. هنگام استفاده از رنگ سنج، ابتدا باید آن را کالیبره کرد. به این صورت که با استفاده از محلول های استانداردی که غلظت آن ها مشخص است، کالیبراسیون انجام می پذیرد. بعد از این که دستگاه کالیبره شد، محول مورد آزمایش در محل قرار گیری نمونه قرار می گیرد. پرتوی نور سفید از منبع نوری به سمت فیلتر هدایت می شود. پس از عبور نور از فیلتر، طول موج مورد نظر به دست می آید. در نهایت این نور تک رنگ به سمت محلول نمونه هدایت می شود. هنگامی که نور با نمونه برخورد می کند، قسمتی از آن توسط محلول جذب شده و قسمت دیگر آن از نمونه عبور می کند. نور عبوری با آشکار ساز (فتوسل) برخورد می کند. در این فرایند نور به وسیله گالوانومتر به سیگنال الکتریکی تبدیل می شود. سیگنال های مختلف الکتریکی بسیار زیاد هستند و فواید این فرکانس ها در دنیای ابزار آلات بیشتر مشخص می شود. اجزای اصلی رنگ سنج، بسیار شبیه به اجزای فتومتر است. رنگ سنج ها، وسایل ساده ای بوده که به دلیل کیفیت پایین تر فیلتر های آن ها، از حساسیت کمتری برخوردار هستند. منبع نور ممکن است یک لامپ دیودی باشد که از خود، یک نور تک رنگ ساطع میکند. در برخی موارد، ممکن است از لامپ های تنگستنی یا هالوژنی استفاده شود که سر راه نور تولید شده توسط آن ها یک فیلتر قرار داده می شود تا به نور مورد نیاز با طول موج مشخص دست یابیم. حال که با این وسیله کاربردی آشنا شدیدی می توانید به راحتی جهت خرید رنگ سنج از فروشگاه دانا آزما اقدام به تکمیل فرم استعلام قیمت نمایید.
رنگ سنج یکی از انواع مختلف و مناسب برای آزمایشگاه های کنترل کیفی ست که در صنایع تولید رنگ و رزین و همچنین دیگر صنایع مورد استفاده قرار می گیرد. لاک، جوهر، پوشش، چرم، کاغذ، چاپ، پلاستیک و صنایع بازیافتی به وفور از رنگ سنج ها استفاده می کنند. رنگ سنج بازتابی یکی از انواع این دستگاه ها می باشد. این نوع رنگ سنج دستگاهی سه کاناله است که رنگ را دقیقا مانند چشم انسان تجزیه و تحلیل میکند. در حقیقت رنگ سنج بازتابی اجزای رنگ را به صورت سه بعدی کمی می کند. سپس در یک فضای رنگ فرضی با استفاده از معیار های a*b*L یا °L*C*h مکان یک رنگ را تعیین می کند. به بیانی دیگر یک رنگ را به مختصات فرضی تبدیل می کند. بنابراین دستگاه می تواند بر اساس این مختصات رنگ یک جسم را تعیین کند. رنگ سنج بازتابی همانند نوع جذبی آن نیاز به کالیبره کردن دارد. این دستگاه دارای مهندسی خواصی می باشد که رنگ را برای ما نمایان می کند. طیف بازتابی جسم در بازه چهارصد تا هفت صد نانومتر نشان داده شده است. همان طور که می بینید جسم قرمز، رنگ قرمز را با قدرت بیشتری بازتاب می کند. به همین دلیل است که ما توپ را به این رنگ می بینیم. علاوه بر این هیچگاه منحنی بازتاب دو جسم یکسان نیست. زیرا رنگدانه های به کار رفته شده در آن جسم با رنگدانه های اجسام دیگر متفاوت است. بنابراین این منحنی مانند اثر انگشت جسم است. تشخیص رنگدانه ها برای این دستگاه ها بسیار راحت می باشد و نیاز های یک متخصص را در این حوضه پاسخگو خواهد بود. شناخت و درک صحیح از دستگاه هایی که برای اندازه گیری غلظت رنگ در یک محلول به کـار می روند، می‌تواند ما را در انتخاب صحیح دستگاه مورد نیاز و موارد کاربرد آن یاری کنند. واژه های رنگ سنج و اسپکتروفتومتر در بسیاری از موارد با یکدیگر اشتباه گرفته می شوند. رنگ سنج و اسپکتوفتومتر هر دو می توانند در محدوده طول موج مرئی نور (حدود چهار صد تا هفت صد نانومتر) کار کنند. در مواردی که نیاز اسـت انـدازه گیری شدت رنگ محلول در نور مـاوراء بنفش (طـول موج کمتر از چهار صد نانومتر) انـجام شود ، یک سری تغییرات باید در دستگاه رنگ سنج اعمال شـود؛ در صورتی کـه برای اندازه‌گیری شدت رنگ در این طول موج توسط اسپکتروفتومتر، تنها با انتخاب کووت مناسب (از جنس کوارتز) برای این طول موج، مشکل حل می شود. تشخیص رنگ هر بخش از سطوح مختلف می تواند ما را در تولید و طراحی اجزا متنوع یاری برساند. برای نصب دستگاه به یک محیط عاری از گرد و غبار و دود نیاز است. همچنین دستگاه باید در معرض نور مستقیم خورشید نباشد.
دستگاه را روی یک سطح محکم و نزدیک بـه خروجی برق (کمتر از یک و نیم متر) قرار دهید. سیم ارت دستگاه را به زمین وصل کنید. در صـورت عـدم استفاده از باتری، از یک ثابت کننده ولتاژ (استابیلایزر) استفاده کنید. کاربرد های مختلف رنگ سنج نیاز های ما را برای رفع مواند تولیدی رنگ آمیزی و تولید خود رنگ هوار می سازد. رنگ سنج زاویه چهل و پنج درجه مشهور ترین رنگ سنج برای کنترل کیفیت و تضمین محصول است. در این رنگ سنج منابع نوری تحت زاویه چهل و پنج درجه نسبت به نمونه و گیرنده قرار می‌گیرند. در مدلی دیگر آشکارسازها نسبت به لامپ ها و نمونه در زاویه چهل و پنج درجه قرار دارند. این دستگاه برای اندازه‌گیری رنگ انواع سطوح، رنگ ها و رنگدانه ها عملکرد خوبی دارد. اندازه گیری رنگ هر سطحی برای یک مهندس بسیار مهم می باشد برای همین موضوع نیاز های ما را می تواند با تشخیص رنگ مرتفع کند. رنگ سنج مدل کروی به عنوان رنگ سنج هشت درجه یا D۸ شناخته می شود. رنگ سنج کروی نسبت به سایر مدل ها کمی پیچیده تر است. در این رنگ سنج منبع نور در داخل یک کره قرار می گیرد. سطح داخلی کره بسیار بازتابانده و به رنگ سفید است. نور به جای اینکه مستقیما با نمونه برخورد کند، با دیواره ها برخورد می کند و هزاران بار بازتاب می شود. بنابراین نور بازتابیده با نمونه برخورد میکند. آشکار ساز و نمونه تحت زاویه هشت درجه نسبت به خط عمود قرار دارند. به همین دلیل است که به این مدل، رنگ سنج هشت درجه می گویند. اندازه گیری بسیاری از رنگ سنج ها متناسب با درجه ساخت آنان است و نیاز بسیاری از صنایع چاپی را مرتفع می کنند. علاوه بر کاربرد هایی که در بالا ذکر شد، رنگ سنج ها کاربرد های دیگری نیز دارند. مثلا از این رنگ سنج برای کالیبره مانیتور های کامپیوتر استفاده می شود. همچنین طراحان می توانند رنگ هر چیزی را با این ابزار به دست آورند و در طرح های خود از آن رنگ ها استفاده کنند. البته رنگ سنج ها دارای محدودیت هایی هستند. مثلا در متامریزم، یک خطا در رنگرزی است. این پدیده زمانی رخ می دهد که دو شی در زیر یک منبع نوری همرنگ دیده می شوند ولی در زیر منبع نوری دیگر همرنگ نیستند این دستگاه دچار خطا می شود. خرید رنگ سنج از سایت دانا آزما بسیار ساده می باشد و می توان با استفاده از این موضوع نیاز های بسیار زیادی را برای خود مرتفع ساخت.
نکات بسیار زیادی برای مهندسی و طراحی بسیاری از انواع رنگ سنج ها موجود می باشد اما ما باید بدانیم که رنگ سنج ها دارای انواع مختلفی می باشند و نیاز های ما را می توانند به راحتی پاسخ دهند. بسیاری از اوقات ما با تغییر رنگ مواد شیمیایی می توانیم از انجام واکنش ها آگاه باشیم. با درک نکات تکمیلی رنگ سنج می توانیم آزمایشگاه کنترل کیفیت استانداری داشته باشیم. از رنگ سنج برای آزمایش کیفیت آب با استفاده از غربالگری مواد شیمیایی مانند کلر، فلوراید، سیانید، اکسیژن محلول، آهن، مولیبدن، روی و هیدرازین استفاده می شود. همچنین به تعیین غلظت مواد مغذی گیاهی (مانند فسفر، نیترات و آمونیاک) در خاک و یا هموگلوبین موجود در خون کمک می کند. در صنایع دارو سازی از آن برای تفکیک دارو های تقلبی از دارو های اصلی استفاده می کنند. تولید کنندگان رنگ و منسوجات، رنگ سنج را جهت ارزیابی غلظت و کیفیت رنگ ها در رنگ سازی و رنگ آمیزی پارچه به کار می برند. از این دستگاه در زمینه های شیمیایی و بیولوژیکی به طور گسترده استفاده می کنند. رنگ آمیزی پاچه ها در نساجی ها بسیار مهم می باشند و باید با دقت مورد توجه همه قرار گیرند. هر گونه مایعی که روی دستگاه و یا اطراف آن ریخته شده باشد، باید بلافاصله تمیز شود. در پایان کار هر روز، دستگاه خاموش شود. محفظه قرار گرفتن کوت را خالی نگه داشته و در مواقعی که با دستگاه کار نمی شود، درب محفظه کووت را ببندید. دستگاه را در پایان هر روز و پس از استفاده، به منظور محافظت از گرد و غبار بپوشانید. دستگاه های مختلف رنگ سنجی توانایی هایی دارند که می توانند رنگ و ترکیبات رنگی آن را با مقیاس های استاندار تشخیص بدهند. برای انتخاب طول‌موج خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد. معمولا در رنگ سنج ها از فیلتر های رنگی برای انتخاب طول موج استفاده می شود. انتخاب رنگ فیلتر به رنگ محلول بستگی دارد. بسیاری از رنگ سنج ها وانایی خوبی برای درک فیلتر های رنگی می باشند و نیاز های ما را در کشاورزی مرتفع خواهند کرد. نـگـهـداری سالیانه بـاید توسط یک مهندس مجرب انجام شود و نتایج آن نیز به منظور پیگیری های احتمالی بعدی، ثبت و آرشیو شود.
مکان نصب دستگاه را از نظر تأمین ایمنی الکتریکی و فیزیکی بررسی کنید. در صورت استفاده از منبع برق، ولتاژ برق را بررسی کنید. ولتاژ برق نباید بیش از پنج درصد ولتاژ مورد نیاز دستگاه باشد. از وجود فضای کافی در اطراف دستگاه به منظور تأمین فضای کافی برای قرار گرفتن کابل ها و تهویه مناسب، مطمئن شوید. بررسی کنید که دستگاه در معرض رطوبت زیاد، گرد و غبار، دمای بالا یا تابش نور مستقیم خورشید نباشد. بررسی کنید که دستگاه در مجاورت سایر دستگاه هایی که ارتعاش ایجاد می‌کنند، قرار نگرفته باشد. برای استفاده از رنگ سنج می توانید دستگاه را به منبع برق وصل کرده و آن را روشن کنید پانزده دقیقه صبر کنید تا سیستم نوری و الکترونیکی دستگاه گرم و آماده شود. طول موج مورد نظر را انتخاب کنید. دکمه وضعیت ابزوربنس را انتخاب کنید.
کووت را با کاغذ های مخصوص تمیز کننده عدسی یا با یک پارچه نرم بدون پرز، تمیز کنید. عملکرد های بلانک، استاندارد و تست را انجام دهید. پس از پایان استفاده، کووت را با آب مقطر شستشو داده و خشک کنید. دستگاه را در پایان کار خاموش کرده و آن را بپوشانید. ارتعاش های دستگاه های رنگ سنج یکی از ویژگی های اجتناب ناپذیر می باشد. شما عزیزان و گرامیان می توانید با خرید رنگ سنج اقدامات لازم را جهت سفارش از فروشگاه دانا آزما نمایید.
